Zagnańskie X Międzynarodowe Posiady w Cieniu Bartka w dniu 16 maja 2015 r. przeszły do historii spinając jakby klamrą 10 lat działalności regionalistycznej Świętokrzyskiego Towarzystwa Regionalnego. Otwierając te jubileuszowe Posiady prezes ŚTR dr Maciej Andrzej Zarębski w swoim powitalnym krótkim przemówieniu poinformował, że ten okres Posiadów ulega zakończeniu. Zmienia się bowiem formuła działalności Ośrodka, który od roku nowi nazwę Ośrodka Świętokrzyskich Mateczników Patriotyzmu i Kultury w Zagnańsku. Ma też pełnić rolę służebną w aspekcie wydawniczym i popularyzatorskim wobec mateczników polskości w Ojczyźnie i poza jej granicami. Ma też być otwarciem autentycznej działalności od podstaw, będąc jednocześnie ruchem oddolnym, niezależnym od różnych krajowych i zagranicznych sponsorów. Przypomniał, że idea mateczników zrodziła się w przemyśleniach prof. Andrzeja Tyszki będącego prekursorem powstania Ośrodka w obecnym, nowym kształcie. Idea prof. A. Tyszki jest praktycznie realizowana przez dr Macieja Andrzeja Zarębskiego, który zaznaczył, że została poszerzona o udokumentowany aspekt poznawczy stanowiąc zaplecze dla programu rozwoju gospodarczego Polski.
W dalszej części Posiadów ciekawym i pouczającym było wystąpienie emerytowanego etnografa Uniwersytetu Warszawskiego prof. Mariana Pokropka, właściciela Muzeum sztuki Ludowej w Otrębusach pod Warszawą, oparte na prezentacji wizualnej zbiorów Muzeum i przedstawienie historii jego powstania. Muzeum budowane przez ćwierćwiecze funkcjonuje od 1996 roku i zostało sfinansowane z własnych środków pana profesora. Na bieżące utrzymanie zaś musi wystarczać jego emerytura. W prezentowanych zbiorach muzealnych znajduje się około 8 tys. eksponatów o różnej tematyce i wykonanych w różnych technikach, m.in. płaskorzeźby królów i świętych. Charakterystyczne dla polskiej sztuki ludowej jest to, że od zarania tworzenia prac autorskich pierwsza była tematyka sakralna, natomiast tematyka historyczna pojawia się nieco później. Niemniej zawsze te dwie sfery są ze sobą ściśle powiązane i przenikają się. Przykładem jest chociażby temat martyrologii narodu polskiego przedstawiony jako Stacje Drogi Krzyżowej Chrystusa. Każdej stacji męczeństwa Chrystusa odpowiada polska stacja męczeństwa narodu. Pokazany w wizualnej prezentacji wybór eksponatów jest lekcją historii Polski zapisanej w rzeźbie stosownie do tematu prelekcji „Historia Polski w sztuce ludowej”. Tematyka ta przewijała się zresztą w wielu wystawach organizowanych w Otrębusach bowiem historia i wiara zawsze były u Polaków w zgodnej symbiozie. Twórcy ludowi potrafili znakomicie uwiecznić w swoich dziełach wszelkie wydarzenia dziejów narodu polskiego mające wpływ na kształtowanie się państwowości na przestrzeni wieków. Z pewnością mocnym akcentem podsumowującym działalność muzealną profesora jest jego książka „Atlas sztuki ludowej i folkloru w Polsce”, którą prezentował w swoim wystąpieniu. Dziękując panu prof. Marianowi Pokropkowi za ciekawą prelekcję dr Maciej Andrzej Zarębski zwrócił jednocześnie uwagę na fakt, że Muzeum sztuki Ludowej w Otrębusach jest znakomitym przykładem matecznika kultury.
Po krótkiej przerwie kawowej nastąpiło otwarcie wystawy „Północne Indie w obiektywie Macieja Andrzeja Zarębskiego”. Autor wystawy poinformował, że jest to plon wycieczki do Indii. Podkreślił duży aspekt poznawczy wynikający z różnorodności kultur, pozwalający jednakże na nabycie szacunku dla inności. Całą dokumentację wycieczki zawartą w fotogramach omówił pan Grzegorz Sołtysiak – przewodnik. Nawiązał więc do życia i kultury hinduskiej przedstawiając sytuacje często odmienne od naszej europejskiej kultury. Mówił też o zamachu na Indirę Gandhi oraz o roli kobiety w życiu codziennym, jakże innej od roli kobiety w kręgu naszej cywilizacji.
W dalszej części spotkania przypomniano sylwetkę patrona ideowego Ośrodka Józefa Piłsudskiego, którego 80 rocznica śmierci była obchodzona kilka dni wcześniej. Wspomniano również, w 20 rocznicę śmierci, Zygmunta Wójcika – pisarza i tłumacza literatury słowackiej, którego pamiątki zdobią część sali wystawienniczej Ośrodka.
Podsumowując dekadę działalności Świętokrzyskiego Towarzystwa Regionalnego dr Maciej Andrzej Zarębski określił ten okres jako sukces niepoparty żadnymi dotacjami, za to z dużymi osiągnięciami. W Bibliotece Świętokrzyskiej wydano 140 książek i przeprowadzono szereg projektów promujących kulturę regionalną nie tylko w kraju ale także poza granicami, o czym świadczy szczegółowe sprawozdanie w książce „Świętokrzyskie Towarzystwo Regionalne 2004-2014”. Niewątpliwym sukcesem, jak podkreślił pan prezes, jest obecnie przekształcenie regionalizmu w mateczniki. Oznacza to, że pamięć historyczna towarzysząca działalności Ośrodka była podstawą idei powstawania idei mateczników. To jest konieczność wobec niebywałego ignorowania przez władze najwyższego szczebla zagadnień regionalnej kultury narodowej. W tym miejscu pozwolę sobie zacytować jedno zdanie ze strony internetowej Muzeum Sztuki Ludowej w Otrębusach dotyczące ubiegania się o jego dofinansowanie: Jeden z wysokich urzędników państwowych wyraził się, że skoro ktoś chce mieć prywatne muzeum, to niech je sobie sam utrzymuje. To jest retoryka tych, których zadaniem jest podchodzić właśnie z wielkim szacunkiem do tego typu inicjatyw mających na celu ocalenie śladów polskiej kultury ludowej, bo to na niej kształtował się i nadal kształtuje, nasz narodowy atlas polskości. Zamiast wspierać takie inicjatywy władza nie chce o nich wiedzieć, chociaż sama nigdy by czegoś podobnego nie zorganizowała. Dlatego w tym kontekście podjęta przez ŚTR oddolna, niezależna od jakichkolwiek władz inicjatywa wprowadzająca w życie program mateczników patriotyzmu i kultury jest niezmiernie ważna i niezbędna dla Polaków. Prezentowaną wcześniej książkę „ŚTR 2004-2014” wraz z dyplomem wyrażającym podziękowanie za udział w Posiadach w Cieniu Bartka oraz za wkład w rozwój i popularyzację kultury Ziemi Świętokrzyskiej prezes ŚTR dr Maciej Andrzej Zarębski wręczył 25 osobom. Obdarowani w krótkich słowach dziękowali za to wyróżnienie.
Na zakończenie z minirecitalem poezji śpiewanej wystąpił prof. Waldemar Hładki, znany chirurg z Krakowa. Akompaniując sobie na gitarze wykonał kilka utworów do tekstów Agnieszki Osieckiej, co zostało przyjęte z dużym aplauzem i zmusiło pana profesora do bisowania. Dyskusjom i rozmowom nie było końca przy ogrodowej biesiadzie grillowej, którą jak zwykle znakomicie zorganizowała gospodyni spotkania, pani dr Ludomira Zarębska. Goście dziękowali jej za smakowite potrawy, uśmiech i serdeczne przyjęcie. Sądzę, że 10 lat Posiadów w Cieniu Bartka powinno zapisać się złotymi zgłoskami w historii regionalizmu polskiego za twórcze podejście do pielęgnowania naszej kultury regionalnej i ogromne zaangażowanie grona działaczy poświęcających bezinteresownie swój własny czas dla pozytywistycznej pracy od podstaw tak charakterystycznej dla okresu twórczości Stefana Żeromskiego. Okazuje się, że czasami musimy wracać do wzorców przeszłości aby tworzyć coś nowego w obecnych czasach i przede wszystkim nie dopuścić do tego aby o naszej polskiej kulturze przestano w Europie mówić. Po to m. in. powołano mateczniki patriotyzmu i kultury.